door Raphaël Gevers en Frédéric Couvreur, advocaten vennoten (DALDEWOLF)
Beoefenaars van vrije beroepen, waaronder de architecten en landmeters, zouden de aangekondigde wijzigingen van het Wetboek Economisch Recht scheef kunnen bekijken. De opname van een nieuw Boek XX over het insolventierecht zal voor hen aanzienlijke gevolgen hebben: ook architecten zullen voortaan failliet verklaard kunnen worden.
Elke architect is een onderneming in de zin van het economisch recht
De wetgever is immers van oordeel dat het onderscheid tussen handelaar en niet-handelaar vandaag moet verdwijnen ten voordele van het bredere en modernere begrip van de ‘onderneming’. Het toekomstige Boek XX van het Wetboek van Economisch Recht stelt dat houders van gereglementeerde vrije beroepen (architecten, landmeters, artsen, tandartsen, kine’s, dierenartsen, advocaten, notarissen, gerechtsdeurwaarders, boekhouders, revisoren, etc.) ondernemingen zijn en dus voortaan in het toepassingsgebied vallen van het insolventierecht, net als fysieke personen die als zelfstandige een handelsactiviteit uitoefenen of handelsvennootschappen.
Concreet
Welke concrete gevolgen heeft dit voor de architecten? Eens de nieuwe wet in voege treedt, betekent dit dat:
Zij failliet verklaard kunnen worden indien de rechtbank van oordeel is dat de voorwaarden vervuld zijn. Ter herinnering, elke zitting op het gebied van faillissementen is openbaar en de uitspraak wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Voorafgaand aan elk faillissement, kunnen zij eveneens het voorwerp uitmaken van een oproeping door de kamer voor handelsonderzoek van de rechtbank van koophandel indien de kamer voor handelsonderzoek in kennis wordt gesteld van vermoedens van financiële en economische moeilijkheden (Bijvoorbeeld: de niet-betaling van de RSZ-kwartaalbijdrage, BTW, bedrijfsvoorheffing en RSVZ). De procedure voor de kamer voor handelsonderzoek is vertrouwelijk.
Zij kunnen een verzoek indienen voor een procedure van gerechtelijke reorganisatie, en deze ook bekomen, hetgeen hen toelaat onder de bescherming van de rechtbank van koophandel te komen ten opzichte van hun schuldeisers, indien hun continuïteit wordt bedreigd door moeilijkheden, m.a.w. indien zij niet meer in staat zijn hun schulden af te betalen. Dit kan een gerechtelijke reorganisatie zijn door een collectief akkoord: een afbetalingsplan wordt onderhandeld met alle onbetaalde schuldeisers, met afbetalingstermijnen en eventueel een vermindering van de schulden. Een ander alternatief is de overdracht onder gerechtelijk gezag die, beter dan het faillissement, moet toelaten de activiteiten van de houder van het vrij beroep te behouden om deze over te dragen aan een overnemer.
De financieringsnoden (soms zware) van de activiteit van architect
Er is geen reden tot paniek, maar het is nuttig de gevolgen en voordelen van deze toekomstige wet te kennen. Een faillissement ondergaan is niet aangenaam, verre van, zelfs als het niet meer gepaard gaat met het schandelijke karakter uit het verleden. De nieuwe wet laat toe, vooral aan de rechtbank, om toezicht te houden op de architect die met moeite zijn schuldeisers betaalt. Stel u voor dat u een aanzienlijke financiering heeft moeten aangaan voor de aankoop van kostelijk materiaal of dat u meerdere medewerkers in dienst heeft in uw kantoor. Als, zoals dit elke architect kan overkomen, de bestellingen van de klanten schaarser worden en uw inkomsten dalen, kan de aflossing van uw maandelijkse afbetalingen van uw financiering vertraagd worden. Bovendien verzwakken de ontwikkeling en uitwerking van een risicovol project en het uitstellen van betaling van erelonen des te meer de financiële situatie van de architect, die een deel van het risico van de bouwpromotor draagt. Het sneeuwbaleffect doet zich nadien vaak voor : teneinde bepaalde schuldeisers te bevoordelen (vaak de onmisbare leveranciers), worden andere opzij geschoven in de hoop dat zij wel zouden willen wachten. Indien de druk van de schuldeisers ongemakkelijk wordt (of dreigt te worden), laat de nieuwe wet de architect toe om bescherming aan te vragen van de rechtbank zodat elk onaangenaam initiatief (beslag, etc.) van een onbetaalde schuldeiser kan worden vermeden en er kan worden onderhandeld met alle schuldeisers over een afbetalingsplan verspreid over maximum vijf jaar en over eventuele kwijting van een deel van de schuld.
Welke timing?
In zijn advies van 13 februari 2017 over het wetsvoorontwerp, heeft de Raad van State verschillende opmerkingen gemaakt zonder echter de wetgever uit te nodigen de artikels te wijzigen die betrekking hebben op de uitbreiding van het insolventierecht tot de houders van een vrij beroep. De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft op 13 juli 2017 in plenaire zitting vervolgens het wetsontwerp aangenomen. De inwerkingtreding is voorzien ten laatste op 1 mei 2018.
De kern aanpakken
De architecten moeten ongetwijfeld nog meer aandacht schenken aan het evenwichtig beheer van hun activiteiten, nu de rechtbank en de schuldeisers hen meer onder de loep kunnen nemen, met, voor sommigen, gevaar voor een faillissement in geval van onomkeerbare insolvabiliteit. Het is dus aangewezen om voorzichtig te zijn en waakzaam te blijven bij het beheer van uw activiteiten. In het licht van de nieuwe wet is dit nog meer relevant: architecten, samen met hun boekhouders en met de hulp van een gespecialiseerde advocaat, zich terdege bewust worden van hun omzetcijfers. In geval van moeilijkheden, biedt een tijdige en gepaste reactie de beste kansen om een efficiënte oplossing te vinden.
Raphaël Gevers
Advocaat, vennoot Kantoor Daldewolf, Gastdocent aan de UCL
Frédéric Couvreur
Advocaat, vennoot Kantoor Daldewolf, Plaatsvervangend rechter in de Brusselse rechtbank van koophandel